Sosyal ağlar :

DİL

PRATİK BİLGİLER

» Amortisman Sınırı
» Vergiden Müstesna Yemek Bedeli
» Emlak Vergisi Oranları
» Fatura Düzenleme Sınırı
» Değer Artış Kazançları İstisna Tutarları
» Kıdem Tazminatı Tavanı
» Usulsüzlük Cezalarına Ait Cetvel
» Yıllık Ücretli İzinler

MUHASEBE STANDARTLARI

Ülke içinde kullanılan muhasebe standartlarını uluslararası standartlarla bütünleştirebilmek için 1995 yılından bu yana 43 uluslararası muhasebe standardı Türkiye’ye ...

T.C. RESMİ GAZETE

   MAKALELER

GEÇİCİ VERGİ NEDİR? UYGULAMA NASIL YAPILMALIDIR? ÖRNEK UYGULAMALAR(1)

 

Tarih: 03.08.2010

Ticari kazanç sahipleri  ile serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri cari vergilendirme döneminin gelir ve kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere, bu kanunun ticari veya mesleki kazancın veya kurumlar vergisi  tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim ve istisnalar ile Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak) belirlenen ilgili hesap döneminin)(2000/1514 sayılı BKK ile üçer aylık dönemler halinde Yürürlük tarihi 01.01.2001) kazançları  üzerinden, gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde yer alan oranın (%15) uygulanması suretiyle hesaplanacaktır. Kurumlar vergisi mükellefleri için geçici vergi oranı safi kurum kazancı üzerinden %20 olarak uygulanır.

Hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler için geçici vergi dönemleri aşağıdaki gibidir:

Birinci dönem; Ocak-Şubat-Mart,

İkinci dönem; Nisan-Mayıs-Haziran,

Üçüncü dönem; Temmuz-Ağustos-Eylül,

Dördüncü dönem; Ekim-Kasım-Aralık.

5615 S.K. Madde 6 da belirtildiği üzere 2010 geçici vergi de beyan ve ödeme ;

     

 

Beyan 

Ödeme

GEÇİCİ VERGİ BEYANNAMESİ (01-03 Dönemi)

14 Mayıs Akşamına Kadar

17 Mayıs Akşamına Kadar

GEÇİCİ VERGİ BEYANNAMESİ (04-06 Dönemi)

16 Ağustosa Kadar

17 Ağustos Akşamına Kadar

GEÇİCİ VERGİ BEYANNAMESİ (07-09 Dönemi)

15 Kasıma Kadar

22 Kasım Akşamına Kadar

GEÇİCİ VERGİ BEYANNAMESİ (10-12 Dönemi)

14 Şubata Kadar

17 Şubat Akşamına Kadar

Şeklindedir.

Adi ortaklıklar,  kolektif şirketler ve adi komandit şirketler, ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi  mükellefi olmadıklarından geçici vergi mükellefi değillerdir. Ancak adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların elde ettikleri kazançlar geçici verginin konusuna girmektedir.

Tasfiye halindeki kurumlar vergisi mükellefleri tasfiye dönemlerinde, basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, yıllara sari inşaat  ve onarma işi yapanlar, ücret geliri elde edenler, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri,   zirai kazanç sahipleri, diğer kazanç ve irat elde edenler, kazançları vergiden istisna edilen serbest meslek erbabı, noter bulunmayan  yerlerde Adalet Bakanlığı’nca geçici yetkili noter  yardımcısı olarak görevlendirilenler geçici vergi ödemezler. Ancak yıllara sari inşaat onarma işi yapanlar ile geçici noterlik görevini ifa edenler, bu işlerinden elde ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları  nedeniyle geçici vergi ödemek zorundadırlar.

Mükellefler geçici vergiye tabi kazançlarının tespiti sırasında gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde dikkate alabilecekleri tüm indirim ve istisnalardan yararlanabilirler.

Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir.

Geçici vergi matrahının hesaplanmasında dönem sonu mal mevcutları, kayıtlar üzerinden tespit edilebilir. İster kaydi, ister fiili envanter sonucu tespit edilmiş olsun dönem sonu mal mevcutlarının değeri Vergi Usul Kanununda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilecektir.

Yeni işe başlayan mükellefler, faaliyete başladıkları tarihin içinde bulunduğu geçici vergi döneminden itibaren geçici vergi ödemeye başlayacaklardır.

İşin bırakılması halinde ise işin bırakıldığı tarihi içeren dönemden sonraki dönemler için geçici vergi beyannamesi verilmeyecektir.

Birleşme ve devir hallerinde olduğu gibi, geçici vergi beyannamesinden önceki bir tarihte kurumlar vergisi beyannamesi veriliyorsa, dönem için ayrıca geçici vergi beyannamesi verilmeyecektir.

Geçici vergi dönemleri üçer aylık olmakla birlikte, beyan edilecek kazancın hesaplanmasında 3,6,9 ve 12 aylık mali tablolar esas alınacaktır.

Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellefiyete tabi kurumlar, bu faaliyetleri dolayısıyla geçici vergi ödeyeceklerdir.

Geçici vergiye tabi kazançların tespitinde yabancı paralar ile yabancı para cinsinden olan alacak ve borçların değerlemesinde T.C. Merkez Bankasınca Resmi Gazete’de geçici vergi döneminin kapandığı tarih itibariyle yayımlanan döviz alış kurları esas alınacaktır.

Mükellefler, geçici vergiye tabi kazançların tespitinde, isterlerse vadesi gelmemiş senede bağlı borç ve alacaklarını değerleme gününün kıymetine getirebileceklerdir.

Herhangi bir geçici vergi döneminde matrah tespiti sırasında reeskont yapılması halinde izleyen dönemlerde veya hesap dönemi sonu itibariyle reeskont yapılması zorunlu değildir.

Geçici vergi uygulamasında da, alacak senetlerini reeskonta tabi tutanlar borç senetleri için de aynı uygulamayı yapmak zorundadırlar.

Şüpheli hale gelen alacaklar için değerleme günü itibariyle karşılık ayırma şartlarının bulunup bulunmadığına bakılarak, şartların gerçekleşmesi halinde karşılık ayrılabilecektir. Şüpheli hale gelen alacağın içinde bulunduğu hesap dönemini aşmamak üzere geçici vergi dönemlerinden herhangi birinde karşılık ayırmak mümkündür.

Mükellefler yıllık olarak hesaplayacakları amortisman tutarının ilgili döneme isabet eden kısmını geçici vergiye ilişkin kazançlarının tespitinde dikkate alabileceklerdir. Yıl içinde iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için yıllık olarak ayrılabilecek amortisman tutarından kazancın ilgili olduğu döneme isabet eden kısım dikkate alınacaktır.

Geçici vergi döneminin son gününde aktifte bulunan kıymetler için yıllık amortisman hesaplanacak ve bu tutarın ilgili geçici vergi dönemine ait kısmı vergi matrahından indirilebilecektir.

Amortisman uygulamasında yıllık olarak seçilen usul geçici vergi dönemlerinde de geçerli olup, değiştirilmeyecektir.

Binek otomobillerin kıst amortismana tabi tutulmasına ilişkin hüküm geçici vergiye ilişkin kazancın tespitinde de dikkate alınacaktır.

Yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10'u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re'sen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir. Mahsup süresi geçtikten sonra, kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ancak gecikme faizi ve ceza tahsil edilir.

Dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden veya kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı, o yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilir.

 


GEÇİCİ VERGİ İLE İLGİLİ MUHASEBE SÜRECİ  

1.     GİRDİ

  • Verilerin tanımlanması
  • Verilerin derlenmesi ve ilk kayıt işlemi
     

2.     BİLGİ İŞLEME

  • Kayıt
  • Sınıflama

3.     Özetleme

 

ÇIKTI

V.U.K. Göre Değerleme İktisadi Kıymetin Türü Ve Maliyetine göre aşağıdaki ölçülerden biri ile Yapılır. 

1)    MALİYET BEDELİ : Maliyet bedeli bir varlığın edinilmesi veya değerlerinin arttırılması nedeniyle yapılan ödemeler ile değer ve değer arttırılması olarak katlanılan giderlerin toplamından oluşur. 

2)    BORSA RAYİCİ : Borsa rayici gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsasına kayıtlı olan kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele günündeki borsada ki muamelelerin ortalama değerini ifade eder. 

3)   TASARRUF DEĞERİ : Tasarruf değeri bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değeridir. 

4)   MUKAYYET DEĞER : Kayıtlı değer bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir.  

5)    İTİBARİ DEĞER ; Uygulamada nominal değer olarak adlandırılan itibari değer, her nevi senetlerle, esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir. 

6)    RAYİÇ BEDEL : Rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım satım değeridir. 

7)    EMSAL BEDELİ VE EMSAL ÜCRETİ; Emsal bedel gerçek bedeli belli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme günündeki satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir. 

8)    VERGİ DEĞERİ : Vergi değeri, bina ve arazinin rayiç bedelidir. Bu bedel emlak vergisi kanunun 29. maddesi ile aynı maddede belirtilen tüzük hükümlerine uygun olarak tespit olunur.

     

 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

1.     MİKTARIN BELİRLENMESİNE YÖNELİK İŞLEMLER

2.     DEĞERLEME İŞLEMLERİ

3.     AMORTİSMANLARIN HESAPLANMASI

4.     DÖNEMSELLİK KAVRAMI GEREĞİ YAPILAN İŞLEMLER

5.     GELİR GİDER HESAPLARININ DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

6.     MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ

7.     TİCARİ KARDAN MALİ KARA GEÇİŞ

8.     DÖNEM SONU İŞLEMLERİNE YÖNELİK HESAPLARIN KAYITLARA YANSITILMASI

 SONUÇ HESAPLARI (GELİR GİDER HESAPLARI)

İşletmeler amaçlarına ulaşmak için ana faaliyetlerini yürütebilmek için çeşitli işlemler yaparlar. Bu işlemlerden bazıları, işletme sahiplerinin haklarında (sermaye) azalışlar, bazıları ise artışlar meydana getirir.

İşletme sahiplerinin haklarını azaltan işlemlere "Giderler" arttıran işlemlere de "Gelirler" adı verilir. Burada söz konusu edilen hak arttırıcı ya da hak azaltıcı işlemler, işletmenin faaliyetler sonucu doğal olarak meydana gelen değişmelerdir. Yoksa, işletme sahibinin faaliyet dönemi içinde, sermayesini arttırması ya da azaltması işlemleri gelir ya da gider olarak nitelendirilmez:

Gelir ve gider hesapları aynı zamanda sonuç hesapları da olarak isimlendirilirler. Sonuç hesapları, işletmenin "Gelir Tablosu" nun düzenlenmesinde gerekli bilgileri sağlarlar. Bu nedenle, gelir tablosunun istenen bilgileri verecek şekilde  düzenlenebilmesi için belirli özellikleri olan gelir ve gider hesaplarının açılması gerekir.

İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin brüt satışları, satış indirimleri satışların maliyeti, faaliyet giderleri, diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar, finansman giderleri, olağandışı gelir ve kârlar ve olağandışı gider ve zararlardan oluşur.

Gelir ve gider hesapları bilançoda yer almazlar. Dönem sonunda bütün gelir ve giderler  ( Dönem Kâr veya Zararına aktarılarak, gelir giderler arasındaki fark o dönemin kârı (Dönem Net Kârı) ya da zararı (Dönem Net Zararı) olarak bilançoda yer alır.


GİDER HESAPLARI 

Gider, bir işletmenin belirli bir dönemde kullandığı ve tükettiği mal ve hizmetlerin değer olarak tutarıdır. Diğer bir tanıma göre hasılat sağlamak amacıyla yapılan aktif tükenmeleri giderdir.Giderler, işletme büyüklüğüne, faaliyet türüne ve varlıklara sahip olma şekline göre çeşitlilik gösterir. Gider hesaplarının işleyişi aktif karakterli hesaplara benzer. Gider yapıldığında, ilgili hesap borçlanır.

Tekdüzen muhasebe sistemine göre; Mal alım satımıyla ilgili olan giderler daha önce açıklanmıştı. (Satılan Malın Maliyeti, Satış Giderleri, Satış İskontoları, İade Giderleri, Alış Giderleri, gibi).İşletmenin mal ve hizmet maliyeti dışında kalan giderler ise aşağıdaki şekilde sınıflanır:       

63 - Faaliyet Giderleri

        630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri

        631 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri

        632 Genel Yönetim Giderleri
 

65 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar

653 Komisyon Giderleri

654 Karşılık Giderleri

655 Menkul Kıymet Satış Zararları

656 Kambiyo Zararları

657 Reeskont Faiz Giderleri

659 Dİğer Gİder ve Zararlar

66    Finansman Giderleri

660 Kısa vadeli Borçlanma Giderleri

661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri

68    Olağan Dışı Gider ve Zararlar

680 Çalışılmayan Kısım Gider ve Zararları

681 Önceki Dönem Gider ve Zararları

689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar

Dört grup halinde sınıflandırılan gider hesapları gelir tablosunda yer alan büyük defter gider hesaplarıdır. "63" ve "66" nolu gruplarda yer alan büyük defter gider hesaplarına  kayıtlar  "7- Maliyet Hesapları" grubundaki ilgili gider ve yansıtma hesapları aracılığı ile yapılır.

MALİYET HESAPLARI 

Maliyet hesapları mal ve hizmetlerin planlanması biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır.

Tekdüzen hesap planı içinde verilen maliyet hesapları iki seçenek halinde halinde sunulmuştur. Bu seçenekler 7/A seçeneği ve 7/B seçeneğidir. İşletmeler büyüklüklerine ve muhasebe sisteminden beklemiş oldukları bilgi miktarına göre bu seçeneklerden birini seçerek uygularlar.

7/A seçeneğinde işletmenin giderleri fonksiyon esasına göre sınıflandırılmıştır. Giderlerin yer ve çeşit bakımından kaydı yardımcı defterler aracılığıyla olmaktadır. Üretim ve hizmet işletmelerinden belli bir faaliyet hacmini aşanlar zorunlu olarak ve ayrıca işletmeler bu seçeneği kullanmaktadırlar.  

 

7/A seçeneğindeki maliyet hesapları aşağıdaki gibidir. 

70

MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI

 

700 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESABI

 

701 MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI

71

DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

 

710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

 

711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI

 

712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI

 

713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI

72

DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ

 

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI

 

721 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI

 

722 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLI